Bajkowo, baśniowo, magicznie – Skrzydlaci bohaterowie
Ptaki to intrygujący bohaterowie bajek i baśni. Występują w nich zarówno te domowe, dzikie, jak i fantastyczne. Przypisuje się im różne funkcje – mogą być pomocnikami, przewodnikami, wcieleniem zaczarowanego człowieka, istotami obdarzonymi magicznymi zdolnościami albo nadawane są im cechy ludzkie.
W utworach Ezopa występuje całkiem sporo ptasich bohaterów. Do najbardziej znanych należy chyba kruk z bajki „Lis i kruk”, który dał się nabrać sprytnemu lisowi na pochlebstwa i stracił okazję na smaczny posiłek. Treścią mniej znanej bajki „Paw i żuraw” jest dialog między dwoma ptakami, z którego płynie morał, że próżność to zła cecha, a na przechwalaniu się można źle wyjść.
Bajki Ezopa, Geminis, Warszawa 1995
Bohaterem najbardziej znanej baśni Hansa Christiana Andersena „Brzydkie kaczątko” jest łabędź, któremu wszystkie zwierzęta wmawiały, że jest niezdarnym i paskudnym pisklęciem. Odrzucony, wybrał się na trudną wędrówkę, która zakończyła się odmianą losu – łabędź poczuł się akceptowany i szczęśliwy. Baśń uczy, że ocenianie innych po wyglądzie i wyśmiewanie to zachowania krzywdzące oraz niesprawiedliwe.
H. Ch. Andersen, Baśnie, Media Rodzina, Poznań 2005
Żar-ptak z baśni braci Grimm to wszechwiedząca, ale groźna dla ludzi istota, od której dobrze jest trzymać się z daleka. Mimo to Filipkowi, najmłodszemu synowi pewnego chłopa, udaje się dotrzeć do jego domu i wyrwać mu pióro. Wysiłek związany ze znalezieniem żar-ptaka przynosi Filipkowi liczne korzyści: rękę królewny i ogromne bogactwo.
J. i W. Grimm, Baśnie, Siedmioróg, Wrocław 1995
W zbiorze baśni arabskich „Aisha i wąż” znajdziemy opowieść o kogucie, który nie dość, że budził podziw majestatycznym wyglądem, to jeszcze mówił i wynagradzał za dobre serce, a karał za złe uczynki. Dzięki pomocy koguta poprawił się los sieroty o imieniu Hind, która od czasu straty rodziców po raz pierwszy zaznała poczucia szczęścia i bezpieczeństwa.
I. T. Drózd, Aisha i wąż. Baśnie arabskie, Media Rodzina, Poznań 2012